Jak przygotować szkołę i nauczycieli na przyjęcie sześciolatków?

 

Dla kogo: Nauczyciele , Rodzice

Kategoria: Wychowanie , System oświaty

Od 1 września 2014 roku obowiązek szkolny obejmie wszystkie dzieci 7-letnie (rocznik 2007) oraz dzieci 6-letnie, urodzone między 1 stycznia a 30 czerwca 2008 roku. Spełnianie obowiązku szkolnego będą mogły rozpocząć również dzieci urodzone w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2008 roku, jeśli taka będzie wola ich rodziców.

Jeżeli rodzice dzieci 5-letnich urodzonych w 2009 r. uznają, że ich dziecko powinno rozpocząć naukę w szkole będą mogły rozpocząć również dzieci 5-letnie. W tym przypadku decyzję podejmie dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Takie prawo będzie obowiązywało również kolejne roczniki. We wrześniu 2015 r. obowiązek szkolny obejmie dzieci 7-letnie urodzone w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2008 r. oraz wszystkie dzieci z rocznika 2009 (6-latki).

Z myślą o dzieciach sześcioletnich w szkole Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało szereg zmian prawnych sprzyjających lepszemu przygotowaniu szkoły do potrzeb i możliwości ucznia młodszego. Wśród zaprojektowanych rozwiązań znajdują się m. in.:

• wprowadzenie bezpłatnego podręcznika dla najmłodszych uczniów,
• odejście od systemu 45-minutowych lekcji, dostosowanie czasu trwania zajęć edukacyjnych do możliwości psychofizycznych uczniów oraz sposobu realizacji poszczególnych treści nauczania,
• dostosowanie prac domowych do możliwości ucznia, monitorowanie czasu, jaki uczeń poświęca na wykonywanie pracy domowej,
• zapewnienie warunków i możliwości do odrabiania zadań domowych w świetlicy szkolnej,
• określenie wymaganych efektów kształcenia dopiero po III klasie,
• zatrudnianie osób wspierających nauczycieli w opiece nad dziećmi.

Ponadto rodzice otrzymają prawo do:

• podejmowania decyzji o odroczeniu edukacji szkolnej sześciolatka po uzyskaniu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej,
• złożenia wniosku o powrót pierwszoklasisty do przedszkola (tzw. zerówki),
• złożenia wniosku o edukację domową w dowolnym momencie roku szkolnego.

Ustawodawca przypomina też, że zajęcia edukacyjne w klasach I-III szkoły podstawowej są prowadzone w oddziałach liczących nie więcej niż 25 uczniów, obowiązuje od 1.09.2014 r. 

W latach szkolnych 2014/2015 i 2015/2016 podziału uczniów klasy I publicznej szkoły podstawowej na oddziały dokonuje się według roku i miesiąca urodzenia, poczynając od uczniów najmłodszych. Art. 4. 1. ustawy o systemie oświaty z dnia 30.08.2013 r. W związku z tym, iż od 1 września w pierwszej klasie znaleźć się może duża grupa, czy cała klasa sześciolatków, nauczyciel powinien się solidnie przygotować na ich przyjęcie. O czym pamiętać powinni nauczyciele?

Opracować program lub projekt adaptacyjny, aby zadbać o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie bezpieczeństwa. Czas trwania okresu adaptacyjnego określi nauczyciel, biorąc pod uwagę potrzeby dzieci. Program taki powinien zawierać system wzajemnych oddziaływań pedagogicznych oraz organizacyjnych szkoły i rodziny w celu stworzenia lepszego startu sześciolatka do środowiska szkolnego. Adaptacja bowiem to proces uzyskiwania równowagi między potrzebami dziecka, jego domem rodzinnym, a otoczeniem. Oddziaływanie szkoły musi być nastawione zarówno na dzieci, jak i na ich rodziców. Głównym celem jest ułatwienie nowo przyjętym do szkoły startu poprzez wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka w aspekcie społecznym zgodnie z jego możliwościami rozwojowymi. Ważną rolę pełni postawa wychowawcy wobec dziecka przychodzącego do szkoły. Swoim zachowaniem, słowami, mimiką, gestami powinien wzbudzać zaufanie dziecka – przyszłego ucznia, zainteresować go, a przede wszystkim zaspokoić potrzebę poczucia bezpieczeństwa. Dziecko oczekuje, aby poświęć mu czas i uwagę, zwłaszcza w sytuacjach niepewnych, a do takich ważnych i jednocześnie trudnych chwil należą pierwsze dni w szkole. W programie należy ująć cele ogólne, określić cele szczegółowe, zadania nauczycieli i rodziców, ustalić szczegółowy harmonogram pracy z dzieckiem oraz jego ewaluację.

Nauczyciele lub nauczyciel mogą opracować projekt edukacyjny np. „Równy start”,  „Razem w pierwszej klasie” lub inny; zapoznać z nim rodziców i uczniów, określić zadania dla poszczególnych grup projektowych, dokonać podsumowania po jego zakończeniu, ewaluacji uczestników i ewaluacji projektu.  

1. Zagospodarować przestrzeń dla ucznia

Aranżacja przestrzeni jest bardzo ważnym elementem składowym warsztatu pracy nauczyciela, warunkuje zdrowy rozwój dzieci, pomyślną adaptację sześciolatków, siedmiolatków do nowych warunków buduje atmosferę życzliwości, daje szerszą możliwość uczenia się rozumienia otaczającego świata, poprawia jakość kontaktów społecznych, wpływa na samodzielne działania dziecka, budujące jego wiedzę i umiejętności. Pamiętać należy o tym, aby sale lekcyjne składały  się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę, stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej). Wyposażenie sali w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć (np. liczmany), sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, gry i zabawki dydaktyczne, kąciki tematyczne (np. przyrody), biblioteczkę itp. kąciki okazjonalne, na przykład takie jak: sklep, garderoba, salon mody, kwiaciarnię, aptekę, pocztę, szkołę, moje hobby, a także kąciki: babuni, fryzjera, krawcowej, lekarza, pisarsko-drukarski, badacza-odkrywcy, różnych kolekcji, gospodarstwa domowego, teatralny, muzyczny, książki, konstrukcyjno-budowlany, samochodów, odpoczynku i relaksu, rytuałów, plastyczny, przyrodniczo-badawczy. Kąciki te powinny być miejscem rozwoju zainteresowań, zabawy, odpoczynku. Uczeń powinien mieć możliwość pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych. Może warto pomyśleć o umożliwieniu swobodnego dostępu do różnorodnych materiałów plastycznych, przyrodniczych, kącików tematycznych, stworzeniu miejsca do swobodnej aktywności dzieci, sprzyjającej współdziałaniu w zespole, zapewnieniu przestrzeni do realizacji dynamicznych zabaw ruchowych i konstrukcyjnych, wyposażenie sali w ruchome elementy umożliwiające dzieciom wszelkie grodzenia się (parawany, płotki, materiały zwieszające się z sufitu itp.).

 

3. Zapoznać się z podstawą programowa pierwszego etapu edukacyjnego i wychowania przedszkolnego, wybrać program nauczania

Indywidualnie lub w zespołach nauczycielskich przeanalizować podstawę programową, zalecane warunki i sposoby jej realizacji Zwrócić uwagę na jak najpełniejszą realizację wszystkich edukacji. Pamiętać o tym, iż edukacja w klasach I-III szkoły podstawowej zgodnie z zaleceniami realizowana jest w formie kształcenia zintegrowanego. Ze względu na prawidłowości rozwoju umysłowego dzieci, treści nauczania powinny narastać i rozszerzać się w układzie spiralnym, tzn., że w każdym następnym roku edukacji wiadomości i umiejętności nabyte przez ucznia mają być powtarzane i pogłębiane, a potem rozszerzane. W edukacji wczesnoszkolnej należy kontynuować rozpoczęty w przedszkolu proces kształtowania dojrzałości dzieci do nauki czytania i pisania. Umiejętności te kształtować według wybranej metody, dbając o łączenie czytania z pisaniem. Rozwijać u dzieci zamiłowanie do czytelnictwa poprzez słuchanie pięknego czytania i rozmawianie o przeczytanych utworach oraz korzystanie z bibliotek (np. biblioteki szkolnej). Dobór utworów ma uwzględnić następujące gatunki literatury dziecięcej: baśnie, bajki, legendy, opowiadania, wiersze, komiksy - przy wyborze należy kierować się realnymi umiejętnościami czytelniczymi dzieci, a także potrzebami wychowawczymi i edukacyjnymi. Dzieci uczyć się na pamięć wierszy, fragmentów prozy, tekstów piosenek itp. Analiza powinna dotyczyć każdej edukacji. Można wypracować wspólne pakiety rozwiązań w zakresie warunków i sposobów realizacji podstawy programowej dla poszczególnych poziomów. Mądrze wybrać program  nauczania, który pozwoli na ciekawe rozwiązania w zakresie realizacji podstawy. Systematycznie monitorować jej realizację i osiągnięcia uczniów.

 

4. Stosować aktywizujące metody nauczania, gdyż nauczyciel powinien być inicjatorem nowoczesnego procesu dydaktyczno-wychowawczego

Nauczyciel powinien mieć przed sobą obraz sześcioletniego ucznia, który chce się głównie bawić, każda forma zabawowa zachęca go do słuchania, działania, pokonywania przeszkód, bardzo dobrze reaguje na zachęty, pochwały, przy niepowodzeniach odmawia działania, zmęczony, śpiący lub głodny staje się „nieznośny”, nie uświadamiając sobie przyczyn swego zachowania, łatwo rozprasza się, potrafi być uparty, kieruje się własnymi chęciami, jest ufny i łatwowierny, bywa egocentryczny. To pozwoli mądremu nauczycielowi na opracowanie i dobór metod pracy z sześciolatkiem. Warto preferować aktywizujące metody nauczania, które mają decydujący wpływ na nabywanie i rozwijanie przez uczniów umiejętności kluczowych oraz powodują wzrost czynnego udziału uczniów w procesie nauczania.Metody aktywizujące charakteryzują się dużą siłą stymulowania aktywności uczniów i nauczycieli, wysoką skutecznością, dużą różnorodnością i atrakcyjnością. Warto ograniczyć stosowanie metod podających, służących przekazywaniu gotowych wiadomości. Uatrakcyjniać zajęcia poprzez wprowadzenie efektu zaskoczenia, zaciekawienia, nowości, zabawy, bo to wzmaga zaangażowanie uczniów. Może należy w ramach WDN zaplanować wspólne warsztaty,  podczas których przypomnimy sobie różnorodne metody aktywizujące, wspólnie poćwiczymy i opracujemy pakiet metod aktywizujących do użytku wewnętrznego. Należy pamiętać o tym, że „uczenie się jest efektywne, gdy angażuje tylko umysł, ale i emocje, gdy daje uczniom możliwość bycia częściej twórczym niż odtwórczym”. (K. Rau, E. Ziętek, Jak aktywizować uczniów. Burza mózgów i inne w edukacji, Oficyna Wydawnicza Poznań 2000)

5. Pamiętać o dojrzałości szkolnej sześciolatka, indywidualizacji pracy z uczniem oraz monitorowaniu jego osiągnięć

Każdy nauczyciel, rozpoczynający pracę w klasie pierwszej, powinien posiadać  informację o dojrzałości szkolnej dziecka rozpoczynającego edukację. Gotowość dziecka do podjęcia obowiązków szkolnych, wymogów stawianych w toku edukacji oraz gotowość do zaadoptowania się w nowej sytuacji i przyjęcia nowej roli – roli ucznia będzie ważna nie tylko w klasach młodszych, ale ma wpływ na całą szkolną edukację. Analizujemy dojrzałość dziecka w wielu sferach: fizycznej, poznawczej, emocjonalnej, społecznej. Pamiętamy, że na aktualny poziom rozwoju dziecka wpływają również jego stan zdrowia, warunki socjalno-bytowe, jakość sprawowanej opieki i oddziaływań wychowawczych w domu rodzinnym. Równie ważna dla stymulowania rozwoju jest edukacja przedszkolna, pozwalająca dziecku nie tylko na nabywanie nowych doświadczeń w sferze poznawczej, ale dostarczająca także okazji do rozwoju społecznego  i emocjonalnego. Nauczyciel ze szkoły pozyskuje informacje od nauczyciela przedszkola, rodzica, z własnych obserwacji. Opracowuje w zespole arkusze monitoringu osiągnięć dziecka, co pozwoli mu również na indywidualizację pracy z uczniem. W sytuacjach trudnych zasięga pomocy specjalistów.

6.Nawiązywanie kontaktu i współpraca z rodzicami dziecka

Nauczyciel powinien stosować różne formy kontaktowania się z rodzicami, także Internet, dbać o kontakty indywidualne, przeka­zywać im przede wszystkim swoje spostrzeżenia na temat osiągnięć i postępów dzieci, włączać rodziców w różne prace na rzecz klasy i szkoły oraz otoczenia szkoły, w razie potrzeby kontaktować rodziców ze specja­listami. W sposób merytoryczny udzielać wsparcia w sytuacjach trudnych.

Szkoła, nauczyciele zadbają też o klimat, niezbędny do właściwego funkcjonowania dziecka.

Halina Szymańska